اگر تا به حال با ماشین دنده‌ای رانندگی کرده باشید، احتمالاً با کلاچ آشنا هستید. کلاچ سومین پدالی است که وجود دارد و برای تعویض دنده استفاده می‌شود. با این حال، ممکن است دقیقاً ندانید، کلاچ چه کاری انجام می‌دهد، به خصوص اگر فقط با خودروهایی با گیربکس اتوماتیک رانندگی کرده باشید. ابتدا به این سوار جواب دهیم که؛ کلاچ چیست و چرا به آن نیاز دارید؟ از آنجایی که موتور شما همیشه در حال چرخش است، باید راهی برای جدا شدن چرخ‌ها وجود داشته باشد تا بتوانند حرکت را متوقف کنند. اینجاست که کلاچ وارد عمل می‌شود، میتواند چرخ‌ها را بدون از بین بردن موتور جدا کند.
کلاچ چیست؟
یکی از قطعات خودرو است. ریشه لغوی کلاچ کلمه‌ای آلمانی به معنی اتصال است. معنی رایج آن به وسیله‌ای اطلاق می‌گردد که عمل اتصال یا قطع کردن را انجام می‌دهد. در زبان محاوره‌ای به آن کِلاژ یا کلاج نیز می‌گویند.
کلاچ وسیله‌ای است که به کمک آن راننده هر زمان که بخواهد میتواند اتصال موتور را از جعبه‌دنده جدا نماید، بدین معنی که موتور روشن باشد بدون اینکه چرخ دنده‌ها در جعبه‌دنده بچرخند و خودرو حرکت نماید. کاربرد کلاچ در مواقع تعویض دنده یا متوقف کردن خودرو است آن هم برای اینکه موتور خاموش نشود.
دستگاه کلاچ به وسیله پدال کلاچ که زیر پای چپ راننده قرار گرفته بکار می‌افتد. برای بکار انداختن کلاچ، راننده می‌بایست با پای چپ پدال کلاچ را تا انتها فشار بدهد. به هنگام شروع حرکت، پس از آنکه جعبه دنده در دندهٔ یک گذاشته شد، می‌بایست پای چپ راننده به آرامی از روی پدال کلاچ برداشته شود تا از جستن خودرو به سمت جلو جلوگیری به عمل آید. به حالتی که کلاچ گرفته می‌شود حالت خلاصی و به حالتی که کلاچ رها می‌شود حالت درگیر شدن کلاچ گفته می‌شود. ویکی پدیا
بیشتر بخوانید: اکتان بوستر چیست؟
کلاچ چگونه کار می‌کند؟
کلاچ تا زمانی که صفحات کلاچ یکدیگر را لمس نکنند، کاملاً خوب کار می‌کند و هیچ گشتاور/قدرتی منتقل نمی‌شود. کلاچ از دو صفحه مختلف تشکیل شده است که یکی بر روی فلایویل نصب شده و دیگری روی میل لنگ حرکت می‌کند. مقدار گشتاور اعمال شده برای تعیین مقدار بار محوری اعمال شده به دیسک اصطکاکی است. به این معنی که هر چه بار محوری بیشتر باشد، انتقال نیرو بیشتر و هرچه بار محوری کمتر باشد، انتقال نیرو کمتر است.
بیشتر بخوانید: تاثیر سرما روی روغن موتور
دیسک متحرکی که روی میل لنگ، با کمک پدال کلاچ به جلو و عقب حرکت می‌کند. بار توسط صفحه فشار اعمال می‌شود که به چندین فنر مارپیچ یا فنر دیافراگمی متصل است.
اگر پدال کلاچ کامل فشار داده شود، دیسک اصطکاک متحرک از محوری که از فلایویل جدا شده است به عقب برمیگردد. از آنجایی که هیچ بار محوری توسط صفحه فشار اعمال نمی‌شود. بنابراین انتقال قدرت/گشتاور صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل است که موتور میتواند بدون حرکت کار کند.
و اگر پدال کلاچ به طور کامل آزاد شود، دیسک اصطکاک متحرک روی شفت به سمت چرخ فلایویل می‌لغزد. این حالت درگیر زمانی است که دیسک با فلایویل تماس برقرار می‌کند.
میزان فشار کاری اعمال شده نیز بر اساس میزان فشار دادن پدال کلاچ تعیین می‌شود. این بدان معناست که مقدار بار محوری اعمال شده توسط صفحه فشار بر روی توان ارسالی منعکس می‌شود.
کلاچ چگونه طراحی می شود؟
برای اینکه ماشین شما بدون نیاز به خاموش شدن کل موتور متوقف شود، اتصال بین چرخ‌ها و موتور باید قطع شود. کلاچ شما از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:
- صفحه کلاچ
- فلایول
فنرهایی در جای خود وجود دارند که فشار را روی صفحه‌ای که به صفحه کلاچ فشار می‌آورد، نگه می‌دارد. این فنرها همچنین صفحه کلاچ را در مقابل فلایویل بالا می‌برند. به گفته AAMCO، وقتی این اتفاق می‌افتد، شفت موتور به میل چرخ‌ها متصل می‌شود و باعث می‌شود هر دو به طور همزمان بچرخند. برای اینکه برعکس اتفاق بیفتد باید کلاچ را درگیر کنید.
قطعات یک کلاچ:
در زیر قسمت‌های اصلی یک کلاچ آورده شده است، اما تعداد زیادی قطعات کوچک هنوز در آن وجود دارند:
- فلایویل: این قسمت کلاچ روی میل لنگ نصب می‌شود، تا زمانی که موتور کار می‌کند به کار خود ادامه می‌دهد. یک دیسک اصطکاک در قسمت بیرونی فلایویل نصب شده است.
- دیسک: دیسک بسته به کاربرد آن میتواند یک یا چند دیسک باشد. از ماده ای با ضریب اصطکاک بالا ساخته شده است. دیسک بر روی یک محور محرک نصب شده است.
- صفحه کلاچ: صفحه فشار دارای دیسک اصطکاک دیگری بر روی آن است.
- فنر و اهرم رهاسازی: وظیفه فنرها این است که دیسک اصطکاک را به عقب و جلو حرکت می‌دهند. کلاچ ها از فنر دیافراگمی استفاده می‌کنند و اهرم‌ها به جمع شدن فنر کمک می‌کنند.
انواع مختلف کلاچ:
موارد زیر بیانگر انواع مختلف کلاچ مورد استفاده در موتورها است
- کلاچ تک صفحه‌ای
- کلاچ چند صفحه‌ای
- کلاچ مخروطی
- کلاچ گریز از مرکز
- کلاچ الکترومغناطیسی
- کلاچ هیدرولیک
انواع اتصالات کلاچ:
- اتصال شفت و اهرم
- اتصال کابل
- اتصال کلاچ هیدرولیک اپراتور
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید لوازم یدکی ماشین
عملکرد کلاچ:
در زیر عملکردهای کلاچ در خودرو آورده شده است:
- کلاچ به موتور کمک می‌کند تا در حالت ثابت کار کند.
- می‌توان از آن برای کاهش دور موتور استفاده کرد.
- امکان تعویض آسان دنده‌ها را فراهم می کند.
- کنترل خودرو به آسانی به دست می‌آید
